13 Nisan - 1 Temmuz 2007
Bugün daha çok Kariye Camisi ya da Kariye Müzesi adıyla tanınan eski Khora Manastırı kilisesi, günümüz İstanbulu’nda ayakta kalan en etkileyici Bizans anıtlarından biridir. Büyük olasılıkla 6. yüzyıl gibi erken bir tarihte kurulan, 11. ve 12. yüzyıllarda imparatorluk ailesi üyelerince yeniden inşa edilen, 1316 ile 1321 arasında da Bizanslı hümanist, şair ve başvezir Theodoros Metokhites tarafından görkemli bir biçimde restore edilen Khora Manastırı kilisesi, bugün Geç Bizans sanatı ve mimarisinin ayakta kalan en seçkin örneklerinden sayılıyor. Yapı 19. yüzyıl boyunca "Mozaikli Cami" diye tanınmış olsa da, kilisenin zengin ve karmaşık iç bezemesinin ünü büyük ölçüde Amerika Bizans Enstitüsü'nün (Byzantine Institute of America) kurucusu ve 1930'dan 1950'deki ölümüne değin yöneticisi olan Amerikalı bilim insanı ve hayırsever Thomas Whittemore'un başlattığı kapsamlı restorasyon çalışmasına dayanıyor.
Bu sergi, yüzyıllar boyunca üretilmiş tasvirleri aracılığıyla Kariye'nin tarihini keşfederken, 14. ve 20. yüzyıllarda onun restorasyon ve korunmasından sorumlu olmuş iki değerli insana, Theodoros Metokhites'le Thomas Whittemore'a bir saygı gösterisi niteliğini taşıdı. Bunun yanı sıra sergi, 1940'lar ve 1950'lerde Kariye'nin mimarisiyle olağanüstü mozaik ve fresko çevrimlerini korumaya yardımcı olanların çalışmalarını da onurlandırmayı amaçlıyordu.
Varlıklı bir Bizans ailesinden gelen Theodoros Metokhites (1270-1332) geç dönem Bizans İmparatorluğu'nun en seçkin politik ve entelektüel figürlerinden biridir. Engin bilgisi ve geniş bilimsel ilgileri onu, önceki yüzyılların başka ünlü Bizanslı bilginlerinin dengi kılar. Ne var ki Metokhites, hem Bizans'ın bilgin bürokratlar dünyasında kavuştuğu büyük güçle hem de doğrudan kendisinin bir sanat ve edebiyat koruyucusu haline gelmesine olanak veren büyük servetiyle benzersiz biridir.
Theodoros Metokhites hayatının görece geç bir döneminde şiir yazmaya da başlamış, çoğu 1320'lerde kaleme alınmış şiirleri tek bir yazma halinde günümüze ulaşabilmiştir. Bu ciltte yer alan şiirler Metokhites'in kişiliğinin oldukça eksiksiz bir portresini sunar, onun duygusal dünyasına bir pencere açar. Kimi şiirlerde, özellikle de Khora Manastırı'nın restorasyon ve bezenmesiyle ilgili olanlarda Metokhites'in başarılarından sevinç ve gurur duyduğunu, kimilerindeyse iktidardan düşüşünden ve sürgüne gönderilmesinden yakındığını görürüz.
Thomas Whittemore ise bir öğretmen, profesör, arkeolog ve hayırsever olarak yarım yüzyıldan uzun bir süre Birleşik Amerika, Avrupa, Türkiye, Rusya ve Mısır'da gösterdiği faaliyetleriyle tanınır.1930'da kurduğu Amerika Bizans Enstitüsü, Bizans anıtlarının korunması ve bu konudaki incelemelerin desteklenmesi gibi ikili bir görevle yaratılmıştı. Kurumun üstlendiği ilk proje 1931'de, eski Ayasofya Kilisesi mozaiklerinin restorasyonu oldu. Enstitü 1947'de de Kariye Camisi'nde, merkezî ibadet alanı (naos) ve giriş hollerindeki (narteks) mozaiklerin korunmasına yönelik benzer bir projeye girişti. Yapının mezar şapeli olarak yapılmış bölümünde (parekklesion) etkileyici bir fresko çevriminin bulunmasından sonra proje, bu resimlerin korunmasını da içerecek biçimde genişletildi. Amerika Bizans Enstitüsü, Thomas Whittemore'un 1950'deki ölümünden sonra Washington'daki Dumbarton Oaks Fieldwork Committee tarafından yönetildi. Kurum, geleneklerini ve Bizans anıtlarıyla ilgili inceleme ve koruma çalışmalarını desteklemeyi bugün de sürdürüyor.
Theodoros Metokhites'in elyazması, Kariye'de yapılan kazılarda meydana çıkarılan arkeolojik eserler ve Thomas Whittemore ile Amerika Bizans Enstitüsü'nün Kariye'nin eşsiz mozaik ve freskolarını onarım sürecini anlatan çok sayıda arşiv belgesi ve fotoğraf ilk kez bu sergi kapsamında İstanbullulara sunuldu.
Bugün daha çok Kariye Camisi ya da Kariye Müzesi adıyla tanınan eski Khora Manastırı kilisesi, günümüz İstanbulu’nda ayakta kalan en etkileyici Bizans anıtlarından biridir. Büyük olasılıkla 6....
Salı - Cumartesi 10.00 - 19.00
Cuma 10.00 - 22.00
Pazar 12.00 - 18.00
Müze Pazartesi
günü kapalıdır.
Çarşamba günleri öğrenciler müzeyi
ücretsiz ziyaret edebilir.
Tam: 200 TL
İndirimli: 100 TL
Grup: 150 TL (toplu 10 bilet ve üstü)